Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji ve Sosyoloji kısımları tarafından düzenlenen 1. Memleketler arası İntihar Sempozyumu’nda intihar olgusu pek çok istikametiyle ele alındı. Sempozyumun açılış konuşmasını yapan Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, kişiyi intihara götüren etkenin toplumsal takviyeden yoksun kalması ve insanın yalnızlaşması olduğunu belirterek “Bu artık küresel travma, küresel bir sorun” dedi. İntihar olgusunun kültürel bir istikameti de olduğuna işaret eden Tarhan, Japon kültüründe onurlu davranış kültürünün olduğunu kaydederek “Bizim kültürümüzde de mevte yüklenen mana intiharı azaltıyor. Bu önemli bir sosyolojik durumdur” dedi. İntiharların bu devirdeki en büyük sebebinin ümitsizlik ve karamsarlık duygusu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “İnsan Covid -19 üzere travmatik gerçeklerle karşılaştığında hiçbir şeyi yok sayamıyor. Zira hayatı değişti, yıkıcı inovasyon dediğimiz bir yıkıcılıkla karşı karşıyayız. Bunu inovasyona dönüştürmek için kesinlikle kazanım boyutuna bakmalıyız. Burada sihirli söz de umuttur. Hayatta saklı psikoloji yasası vardır. Ümitsizliğe düşmeyenin önüne kapılar açılıyor”dedi. Sempozyuma İtalya ve Kazakistan’daki üniversitelerden katılan bilim insanları da sunumlar yaptı.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Türkçe ve İngilizce Psikoloji kısımları ile Sosyoloji kısmı tarafından düzenlenen 1. Memleketler arası İntihar Sempozyumu’nda alanında uzman isimler bir ortaya geldi.
Dr. Öğretim Üyesi Meltem Narter: “Bilimsel bilgi üretmeye katkı sağlanacak”
Pandemi şartlarında çevrimiçi düzenlenen sempozyumun açılış konuşmasını yapan Üsküdar Üniversitesi Psikoloji Kısmı Lideri, Sempozyum Lideri Dr. Öğretim Üyesi Meltem Narter, kurucu rektör Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın bilhassa pandemi sürecinde intiharla ilgili çalışmaların değerine yaptığı vurgu ile bu sempozyumu düzenlemeye karar verdiklerini söyledi. Beşerler için çok güç konuşulacak bir bahis olan intiharın tüm taraflarıyla ele alınmasını önemsediklerini belirten Narter, bu hususta bilimsel data üretmenin değerli olduğunu, bu sempozyumun da bu manada çok değerli olduğunu kaydetti.
Prof. Dr. Deniz Ülke Arıboğan: “Pandemi koşullarında derin bir küresel travma ile karşı karşıyayız”
Üsküdar Üniversitesi Rektör Danışmanı, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Deniz Ülke Arıboğan “Her şeyden evvel hepimiz pandeminin bütün tesirlerini iliklerimize kadar hissediyoruz. Sevdiklerimizden uzak, olağan yaşadıklarımızdan ve standartlarımızdan uzak bir yıldan fazla bir müddettir yarı açık yarı kapalı bir halde hayatımızı idame ettiriyoruz ve lakin intihar sorunu natürel çok daha kırılgan psikolojileri olan, hayata karşı direnme güçleri çok daha zayıf olan beşerler için çok daha ağır sonuçlar yaratabilecek durumda.” diye konuştu.
İntiharın yalnızca aslında ferdi bir sorun değil, politik tarafları da olan bir husus olduğunu kaydeden Prof. Dr. Deniz Ülke Arıboğan, “Biz burada daha fazla bugünkü sempozyumda olayın daha insani ve pandemi ile ilintili boyutlarını incelemeye çalışacağız.” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “İnsanlarda mutsuzluk puanı yükseldi”
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan ise açılış konuşmasında hastalara dokunan bir kişi olarak insanlarda mutsuzluk puanının yükseldiğini gözlemlediğini vurgulayarak “Her mutsuzluk depresyon değildir. Mutsuzluk herkesin hayatında olabilir, bazen dalgalanmalar olur, azalır, çoğalır. İnsan makus durumu hisseder, o berbatlığı tahlil eder, bir şeyler öğrenir, memnun olmayı öğrenir. Ancak intihar küresel bir travmadır.” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Krizler yıkıcı inovasyonlardır ve harikanın parçalarıdır”
“Yöneticiliğin ve liderliğin en değerli özelliği iddia edebilirliktir” diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, kelamlarına şöyle devam etti:
“İnsan bugünkü krizi yönetebilir fakat bir adım, beş adım, on adım ve on sene sonra ne olacağını varsayım edebilmek çok kıymetli. Bunun için de kimi öncülleri yakalamak gerekiyor. O öncüllerden hareketle insanın akıl yürütüp, ihtimal hesapları yapıp ve hatta matematik modellemeleri yaparak buradan gelecekte olabilecekleri kestirim edebilmesinden bahsediyoruz. Yanlışlar, yanlışlar ve krizler aslında yıkıcı inovasyonlardır ve harikanın modülleridir. Kaos teoreminde de esasen anlık harikalık değil toplam harikalık vardır. İnsanoğlu da harikalığı bu halde buluyor.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “İntiharların en büyük sebebi yalnızlık”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, üniversiteler olarak bilimle uğraştıklarını söyleyerek kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bilimin en büyük özelliği hem kozmik akışa hem bilim dünyasına bilgileri sunmamız ve bunlara karar vericilerin işini kolaylaştırmamızdır. İntiharla ilgili örneğin Covid-19 devrinde Finlandiya’nın basına açıkladığı datalarda intiharların yüzde 15 arttığı bilgisi var. En çok da etkilenen enteresan bir halde Japonlar oldu. Esasen Japonlar kültür olarak intiharın yüceltildiği bir toplum. Kültür olarak da yüceltildiği için intiharla ilgili istatistiklerde yüzde 30’larda önemli bir artış var. Birinci dalgada yüzde 15 artış olmuş ancak daha sonra Japon hükümeti çok düzgün siyaset çerçevesinde süratli bir kapanma ve halka cömertçe yardımlar yaparak bu reflekslerle intiharları düşürmeyi başardı. Fakat ikinci ve üçüncü dalgada beklenmeyen bir durum meydana geldi. Daha evvel ileri yaşta olan intiharlar, genç yaştaki bireyler ve bayanlarda artış gösterdi. Bu durumun en büyük sebebi de bireylerin yalnızlığı olarak tespit edildi. İnsan ilişkisel bir varlıktır. Bunun üzerine Japonya 3 Mart’ta Yalnızlık Bakanlığı kurdu.”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “İnsan ilişkisel bir varlıktır”
Kişiyi intihara götüren etkenin toplumsal takviyeden yoksun kalması olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kişi sokağa çıktığında selam verecek kimse yok ve arayıp da konuşacak kimse yok. İnsanın toplumsallaşma gereksinimi, biyolojik açıdan genetik olarak zihnimize kodlanmış. İnsan genetik olarak tek başına yaşamaya nazaran yaratılmamış. İnsan ilişkisel bir varlıktır. Bağlantı kurmadığı vakit hiç olmazsa kedi yahut köpekle ilgi kuruyor. Japonya’da bir köyde nüfus azalınca beşerler yalnız hissetmesin diye etrafa oyuncak bebekler koymuşlar. Japonya yalnızlığın bu derece etki ettiği bir toplum olmuş.” diye konuştu.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “İntihar fikri majör depresyon belirtisidir”
İntiharın sebepleri araştırıldığında daima hastalık olarak kabul edildiğini söz eden Tarhan, “Onun için psikoloji ve sosyoloji bölümlerimizin bu bahse sahip çıkmasını istedim. Baktığımızda olayların 3’te 1’inin klinik olay bile olmadığını söyleyebiliriz. Yani depresyon tanısı almamışlar. Kişi gelip klinik depresyon, majör depresyon tanısı alıyor. Major depresyonun 8 ana belirtisi ortasında bir belirti olarak intihar kanıları vardır. Olağanda günlük her şeyi yolunda giden insanın aklına mevt ve intihar pek gelmez. Lakin yolunda giden şeyler bozulduğu vakit insanlarda çoklukla o anda kaygı ve korku başlar zira algılar değişmiştir. Tasayı kaygı takip eder, endişe gelince de gelecek telaşı başlar. Gelecek kaygısı başladığı vakit da kişi bunu yönetemiyorsa bir süre sonra depresyona dönüşüyor.” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “İntiharlardan evvel zihinsel mayalanma periyodu oluyor”
Depresyondan tahminen aylar, yıllar evvel bir arayış ve karar verme devri yaşandığına dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Daha evvel vefat ve intihar niyeti insanın aklına günde 1 kere geliyorsa 10 kere gelmeye başlıyor. Bir süre sonra o fikir dileğe dönüşüyor. Bu dilek giderilmezse, tahlil bulunamazsa niyete dönüşüyor. Dördüncü ve son evrede da teşebbüse dönüşüyor. O yüzden ani intihar krizleri çok azdır. Birden fazla intihardan evvel zihinsel bir mayalanma devri vardır. İşte o dönemlerdeyken insanlara dokunmak gerekiyor. Bu noktada sosyoloji, toplum bilimleri ve temel psikoloji bilimlerinin birlikte kollayıcı ruh sıhhati tahlilleri üretmesi gerekiyor. Dünya Sıhhat Örgütü global olarak öngördüğü için dünya genelinde intihar tedbire projesini hazırlayıp bütün ülkelerin parlamentolarına gönderdi. İntihar tedbire projesi bizim meclisin parlamentosunda da bekliyor. Tedbire projesini birinci olarak Japonya 2006’da hayata geçirdi.” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Entelektüel buhran birinci sefer psikoloji biliminde ele alındı”
Hep klinik olay olarak söylendiğini lakin ikinci sebep olarak varoluşsal intiharların olduğunu belirten Tarhan, “Bunun için ideoloji artık uygulamalı ideoloji haline geliyor ki insanların varoluşsal sıkıntılarını yanıtlamak üzere ve vefattan korkup kaçmak yerine kabullenmek üzere onunla birlikte yaşamak üzere 3’ncü dalga psikoterapiler var. Bunun içerisindeki adımlardan birinde de insanın denetim edemeyeceği, gücünün yetmediği durumları nasıl denetim etmek için zihinsel sığınak kavramı içerisinde terapi teknikleri var. Bu varoluşsal bir entellektüel buhrandır, entel İntiharı diye geçiyor. Bunu da birinci sefer tarihte ele alan psikoloji bilimi çok eski bir bilimdir. Psikoloji ve sosyolojinin tarihi çok eski olmasına karşın bilimsel bir disiplin olarak metodolojik ve sistematik hale gelmesinin 200 yıllık geçmişi lakin vardır lakin tarihî olarak çok eskiler. Bu iki alana bilimsel sağlamlıkla bilgiler sunmamız gerekiyor ki gelecek nesiller bu bahiste korunabilsinler.” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “ İslam öğretilerinde kutsal maksat uğruna intihar yok’
İntiharın bir öteki sebebinin de insanın yalnızlaşması olduğunu ve yalnızlığın lakin seçilmiş yalnızlık olursa beşere yeterli geldiğini söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu artık küresel travma, küresel bir sorun. Bir de intihar komandocuları tarafından politik olarak düşünülen ve harekete dönüştürülen kutsal hedef için intiharlar vardır. Bu bilhassa Orta Doğu kültüründe var. Ancak İslam öğretisinin bu türlü bir tavsiyesi yok. Tamamen Mezopotamya kültürü diyebiliriz. ” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Kültürümüzde mevte yüklenen mana intiharları azaltıyor”
Japon kültüründe intiharla ilgili onurlu davranış kültürünün olduğunu anımsatan Tarhan, “Bizim kültürümüzde de mevte yüklenen mana intiharı azaltıyor. Bu önemli bir sosyolojik durumdur. Zati biz depresyondaki hastalarımızda görüyoruz. ‘Yaşamaktan zevk alıyor musun?’ diye sorduğumuz vakit ‘Ha yaşamışım ha yaşamamışım. Ancak şayet bende Allah’a hesap verme duygusu olmazsa emin ol intihar ederim’ diyor. Bu Hamilton depresyon ölçeğinde rahat 10 puan ekleten bir durumdur. Bunu bilhassa araştırıyoruz zira kişi artık hayatını yönetemiyor, ümitsizliğe ve karamsarlığa düşmüş demektir. Bu noktaya gelmeden evvel yapılacak çok şey var.” dedi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Bu periyotta ümitsizlik ve karamsarlık en büyük intihar sebebi”
İntiharların bu periyottaki en büyük sebebinin ümitsizlik ve karamsarlık duygusu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Psikiyatride Tanatoloji diye bir bilim kısmı var. Tanatoloji vefat bilimidir. İnsanın ömür gücü ve mevt gerçeği var. İnsan Covid -19 üzere travmatik gerçeklerle karşılaştığında hiçbir şeyi yok sayamıyor. Zira hayatı değişti, yıkıcı inovasyon dediğimiz bir yıkıcılıkla karşı karşıyayız. Bunu inovasyona dönüştürmek için kesinlikle kazanım boyutuna bakmalıyız. Burada sihirli söz de umuttur. Hayatta bâtın psikoloji yasası vardır. Ümitsizliğe düşmeyenin önüne kapılar açılıyor.” sözlerini kullandı. Ölümün farkında olan tek varlığın insan olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, insanın daima mana arayışında olduğunu söz etti.
Prof. Dr. Tayfun Doğan: “İntiharı önlemede mana ve maksat, gözetici faktör”
Açılış konuşmalarının akabinde sempozyumun birinci oturumunda Üsküdar Üniversitesi Psikoloji Kısmından Prof. Dr. Tayfun Doğan, “İntiharı Önlemede Hami Faktörler Olarak Hayatta Mana ve Amaç” başlıklı sunumunda ömürde mana ve maksat oluşturmanın ehemmiyetine işaret etti. Türkiye’de intiharın vefat nedenleri ortasında 14’üncü sırada yer aldığını belirten Prof. Dr. Tayfun Doğan, “İnsan memnunluk ve mana arayan canlıdır. Mana arayışı, insan varoluşunun ayrılmaz kesimidir ve sırf beşere hastır.” dedi. Üsküdar Üniversitesi Psikoloji Kısmından Dr. Öğretim Üyesi Zeynep Gümüş Demir, “Yaşlı Bireylerde İntihar” başlıklı sunumunu yaparken; Üsküdar Üniversitesi Psikoloji Kısmından Dr. Öğretim Üyesi Esra Işık, “Travma ve İntihar” başlıklı sunumunda travmatik olayların intiharla bağına değindi.
İntihar, felsefi ve sosyolojik açıdan değerlendirildi
Sempozyumun öğlenden sonraki ikinci oturumunda ise Dokuz Eylül Üniversitesi, İdeoloji Kısmı Prof. Dr. Metin Bal, “Felsefe ve İntihar”; Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı “Avrasya Ülkelerinde İntiharların Sosyolojik Tahlili” başlıklı sunumlarıyla intihar olgusunu kıymetlendirdi. Üsküdar Üniversitesi Psikoloji Kısmından Prof. Dr. Sinan Canan ve Dr. Öğretim Üyesi Meltem Narter de “Pandemi Periyodu ve İntihar” başlıklı sunumlarıyla katıldı. Sempozyumun üçüncü ve son oturumunda ise Roma Sapienza Üniversitesi Tıp ve Psikoloji Fakültesi Psikiyatri Kısım Lideri Prof. Maurizio Pompili, “Mental Pain The Phenomenology Of Suicide- Zihinsel Ağrı İntiharın Fenomenolojisi” sunumu ile katıldı. Sempozyumun son sunumunu ise Amangolov Doğu Kazakistan Üniversitesi’nden Matskevich Irina, Barabanova Elena, Stelmakh Svetlana, Aurenova Madina “Screening Tool For Diagnosing Suicide Risks in The Context of Well-Being-İyilik Hali Bağlamında İntihar Risklerini Teşhis Etmek İçin Görüntüleme Aracı” başlığıyla yaptı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
