Yeni bir büyüme periyoduna giren nükleer endüstrideki şimdiki gelişmeler, 4. Nükleer Santraller Fuarı ve 8. Nükleer Santraller Tepesi (NPPES)’nde tartışıldı. Yerli nükleer reaktör çalışmaları, küçük modüler reaktör teknolojisi ve Akkuyu NGS’de Türk firmalarını bekleyen fırsatlar paylaşıldı
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBİTAK’ın takviyeleriyle Nükleer Sanayi Derneği (NSD) ve Ankara Sanayi Odası (ASO) tarafından hayata geçirilen 4. Nükleer Santraller Fuarı ve 8. Nükleer Santraller Tepesi (NPPES) 1 Haziran 2021’de çevrimiçi olarak başladı. İki gün sürecek NPPES’te nükleer teknolojilerdeki aktüel gelişmeler paylaşılacak.
NSD Lideri Alikaan Çiftçi ile ASO Lideri Nurettin Özdebir’in konut sahibi olarak katıldığı aktiflikte, Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Güç ve Milletlerarası Projeler Genel Müdürü Afşin Burak Bostancı, TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal, OECD Nükleer Güç Ajansı (NEA) Genel Müdürü William D. Magwood, Akkuyu NGS İdare Heyeti Lider Yardımcısı Anton Dedusenko ve Rolls-Royce Küçük Modüler Reaktörler CEO’su Tom Samson konuşma yaptı.
Nükleer sanayi yeni bir büyüme devrine girdi
Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı olarak NPPES’e 2014 yılından beri dayanak verdiklerini ve dayanak vermeye de devam edeceklerini açıklayan Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Güç ve Milletlerarası Projeler Genel Müdürü Afşin Burak Bostancı şunları söyledi: “Bugün dünyada elektrik gücü talebinin yaklaşık yüzde 11’i nükleer santrallerden karşılanıyor. 32 ülkede toplam 443 nükleer reaktör işletmede olup, ülkemizin de içinde olduğu 19 ülkede 52 reaktör inşaat halindedir. Başka taraftan önümüzdeki 10 yıl içinde 162 yeni nükleer reaktörün inşasına başlanması planlanıyor. Burada nükleer güçten vazgeçildiği telaffuzlarının hakikat olmadığını bölümün yeni bir büyüme devrinde olduğunu görüyoruz.”
“Küçük modüler reaktörleri yakından takip ediyoruz”
Bostancı: “Ülkemizin de güç stratejisinde nükleer santraller değerli bir pozisyondadır. Bu manada ülkemiz toplam 12 nükleer reaktöre sahip olacak 3 nükleer santral projesi kurmayı planlıyor. Birinci nükleer santralimiz olan Akkuyu NGS’nin birinci 3 ünitesinin inşasına devam ediliyor. Birinci ünitenin Cumhuriyetimizin 100. yılına denk gelen 2023 yılına kadar elektrik üretimine başlamasını hedefliyoruz. Öteki üniteleri de birer yıl ortayla devreye almayı planlıyoruz. Öteki iki nükleer santral projesinin kurulumuna yönelik saha seçimi ve müzakere hazırlık çalışmaları devam ediyor. Öbür yandan küçük modüler reaktörler başta olmak üzere 4. kuşak reaktörlere yönelik yeni trendleri de yakından takip ediyoruz” diye konuştu.
Akkuyu NGS İstanbul’un elektrik talebinin yüzde 90’ını karşılayabilecek kapasitede
Ülkemizin birincil güç kaynağında dışa bağımlılığının azalmasında nükleer santrallerin değerli bir misyon üstleneceğini belirten Bostancı: “Eğer bugün Akkuyu NGS tam kapasite hizmette olsa, ülkemizin elektrik talebinin yüzde 10’unu, İstanbul’un ise elektrik talebinin yüzde 90’ını tek başına karşılayabilir. Ayrıyeten her yıl 7 milyar metreküp doğalgaz ithalatından da kurtulmuş olacağız” dedi.
Yerli firmalarımız öbür ülkelerdeki nükleer santral projelerine de eser üretecek
Bostancı: “Yaklaşık 550 bin modülden oluşan nükleer santrallerin yerli sanayicimize dinamizm kazandıracağını ve endüstrimizin bir üst lige atlamasında değerli katkılar sunacağını düşünüyoruz. Tek kalemde ülkemizin en büyük yatırımı pozisyonundaki Akkuyu NGS’de mal ve hizmet tedariğinin en az yüzde 40’ının yerli imkanlardan karşılanmasını öngörüyoruz, bunun öbür nükleer santral projelerimizde kademeli olarak artmasını istiyoruz. Projelerde, bilgi, tecrübe ve kabiliyet elde eden sanayicilerimizin memleketler arası nükleer tedarik zincirlerine de dahil olacağına ve başka ülkelerdeki projelerde de başarılara imza atacağına inancımız tam. Bu gaye doğrultusunda ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımız ve kesim temsilcilerimizle gece gündüz ağır mesaideyiz” diye konuştu.
Yeni kuşak nükleer teknolojiler siyaset raporu Cumhurbaşkanlığı’na sunuldu
Nükleer teknolojilerin yeni neslinde birlikte muvaffakiyete gitme ve birlikte oluşturma konusunda bir sunum gerçekleştiren Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal, teknolojinin gelişiminin çok değerli bir bileşen olduğunu aktararak güç ve nükleer alanlar üzere stratejik alanlarla ilgili araştırmalar gerçekleştirdiklerini söz etti.
Birlikte oluşturma kültürü getirmeye çalıştıklarını söyleyen Prof. Dr. Hasan Mandal, beşeri kapasite ile altyapıyı bir ortaya getirmeye odaklandıklarını aktardı. Prof. Dr. Mandal, yeni kuşak nükleer teknolojilerle ilgili tüm paydaşların iştirakiyle hazılanan siyaset raporunu yaklaşık bir ay evvel Cumhurbaşkanlığı’na sunulduğunu da söyledi. Prof. Dr. Mandal, araştırma alt yapısı ve beşeri kapasite ile farklı iş birliği fırsatlarının bir ortaya getirildiği raporda, 9 ana siyaset tavsiyesinin yer aldığını da paylaştı.
Hedefimiz: 4. Kuşak Memleketler arası Forumu’nun üyesi olmak
Prof. Dr. Mandal, nükleer teknolojilerle ilgili 4. Jenerasyon Milletlerarası Forumu’nun (Generation IV International Forum) bir üyesi olmayı hedeflediklerini belirtti. Üye olmak için siyaset raporu hazılanması üzere bir konut ödevi olduğunu söyleyen Prof. Dr. Mandal ve bunu hazırladıklarını artık de yol haritası üzerinde çalıştıklarını söyledi.
NÜKSAK bünyesindeki firmalarımız nükleer endüstriye eser sağlayacak
NPPES’in konut sahiplerinden Ankara Sanayi Odası Nurettin Özdebir ise şunları söyledi: “2017 yılından bu yana da Nükleer Sanayi Kümelenmesi Projesi NÜKSAK ile sanayicimizin nükleer alanda üretim yapma kabiliyetlerini geliştirmeye çalışıyoruz. Kümemizde ülkemizin çeşitli kentlerinden 70 civarında firma bulunuyor. Bu süreçte Rusya, Fransa, Japonya ve Çek Cumhuriyeti’nin de ortalarında yer aldığı birçok ülkenin nükleer alandaki kuruluşlarıyla işbirliği muahedeleri imzaladık ve ortak çalışmalar yürüttük. Akkuyu Nükleer Güç Santrali kurucu şirketi ile de çok yakın alaka içinde yerli sanayicimizin tedarikçi olabilmesi için çalışmalar yürütüyoruz. Küme olarak ayrıyeten sanayicilerimizin Nükleer Düzenleme Kurumu’ndan onaylı imalatçı evrakı alabilmesi için değerli dayanaklar sağlıyoruz. Bugüne kadar 5 firmamız evrakını aldı ve eser satabilir hale geldi. 5 firmamızın da müracaat süreci devam ediyor. Burada gayemiz yalnızca Türkiye değil, dünyanın her tarafında imali süren nükleer santrallere eser verebilmek.”
Özdebir: “Nükleer teknoloji üreten ülkeler kümesine dahil olabilmek için önümüzde bir fırsat bulunduğunu ve artık Türkiye’nin kendi reaktörünü üretebilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ankara Sanayi Odası olarak bu türlü bir çalışmaya öncülük ediyoruz. Hedeflediğimiz reaktör ülkemizin dünyanın en büyük rezervlerinden birine sahip olduğu toryum ile çalışacak 4. kuşak Ergimiş Tuz Reaktörüdür. Bu reaktörün geliştirilmesi ve imalinin daha kolay olduğunu düşünüyoruz. Klasik nükleer reaktörlerden çok daha inançlı ve basınç ihtiva etmeyen bir teknoloji olması bize cazip geldi. Üyelerimizden bir firmamızın milletlerarası nükleer sınıfta ve ergimiş tuz reaktörlerinde kullanılabilecek bir eşanjör tasarımı yapmış olması tasarım kabiliyeti açısından da muhakkak bir noktaya gelmiş olduğumuzu gösteriyor. Öbür taraftan birçok ülkede SMR denilen küçük modüler nükleer reaktörler de geliştiriliyor. Bu mevzuda da milletlerarası birtakım firmalarla görüşmelerimiz sürüyor” diye konuştu.
Ortadoğu ve Afrika’nın en büyük nükleer sanayi etkinliği
NPPES’i bu yıl pandemi sebebiyle çevrimiçi olarak gerçekleştirdiklerini açıklayan Nükleer Sanayi Derneği (NSD) Lideri Alikaan Çiftçi, Ortadoğu ve Afrika’nın en büyük nükleer sanayi aktifliği haline gelen NPPES’i memleketler arası bir iş ağı platformuna dönüştürdüklerini vurguladı.
Nükleer Sanayi Derneği Güney Kore, İtalya ve İsviçre’de temsilciler atadı
Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığımızın öncülüğünde başlatılan yerlileştirme eforlarına, ülkemizdeki nükleer sanayi ile ilgili birçok kurumun katkı sunduğunu belirten Nükleer Sanayi Derneği (NSD) Lideri Alikaan Çiftçi: “NPPES paydaşlar ortasındaki etkileşimi artırarak sanayicilerimizin iş fırsatlarıyla buluşmasına önemli imkanlar sağlıyor. Biz de Nükleer Sanayi Derneği olarak bu gayeye ulaşabilmek için yurt içi ve yurt dışı tüm aktör ve paydaşlarla iş birliklerinin artırılmasını misyon edindik. Gayemiz, nükleer güç projelerinin, tasarım, inşaat, heyetim, devreye alma, işletme ve bakım fazlarında, yalnızca taahhüt ve tedarik alanlarında değil, birebir vakitte mühendislik, proje idaresi, danışmanlık ve uygunluk kıymetlendirme alanlarında yurt içi projelerde yerli katkıyı, yurt dışı projelerde de etkinliğimizi artırmak. Bu doğrultuda, farklı ülkelerde bulunan nükleer güç alanındaki 16 başka dernek ve tertiple niyet ve işbirliği mutabakatları imzaladık. Ayrıyeten Güney Kore, İtalya ve İsviçre temsilcilerimiz de derneğimiz ismine vazifelerine başlamış durumda.Kısa vakitte faaliyetlerimizin somut sonuçlarını paylaşacağız” diye konuştu.
Düşük karbonlu gelecek nükleer güç sayesinde olacak
OECD Nükleer Güç Ajansı (NEA) Genel Müdürü William D. Magwood ise şunları söyledi: “Türkiye güç gereksinimini karşılamada fosil yakıtlara bağımlı bir yapıda. Türkiye gücünün değerli bir kısmını kömür ve doğalgazdan tedarik ediyor; ancak nükleer güç ile birlikte bu tablo değişecek. Türkiye’de nükleer reaktör inşaatları devam ediyor ve yeni projeler planlanıyor” diye konuştu.
Covid 19 pandemisinden siyaset belirleyicilerin çok değerli bir ders çıkardığını tabir eden Magwood kelamlarına şöyle devam etti: “Hepimiz bu periyotta uzaktan çalıştık, online eğitimler, online toplantılar yaptık. Global ölçekte güç talebinin arttığını görüyoruz. Bu da elektriğe çok daha bağımlı olduğumuzu ortaya koyuyor. Hem yaşamsal açıdan hem de ekonomik büyüme açısından bu bahis çok kıymetli. Karar vericiler, global iklim değişikliğiyle gayret etmeye çalışıyorlar ve bu mevzuda milyarlarca lira harcanıyor. Nükleer güç tam da bu noktada; karbon salınımsız, pak, istikrarlı, emniyetli ve maliyet faal elektriğe erişim konusunda avantaj sağlıyor. 365 gün, haftanın 7 günü ve 24 saat daima güç sağlayan bir kaynak olması çok değerli. Düşük karbonlu geleceğe giden en pak ve en uygun maliyetli yol, nükleer güç ile birlikte işleyen yenilenebilir güç kaynaklarını içerecektir. Türkiye’de siz bu yaklaşımı yeni yenilenebilir güç kaynakları ve Akkuyu NGS sayesinde sergiliyorsunuz.”
Akkuyu NGS 4. ünitenin inşaatı için ruhsat bekliyor
Akkuyu NGS İdare Heyeti Lider Yardımcısı Anton Dedusenko ise şunları paylaştı: “Pandemi sırasında nükleer projelerimizin planlandığı üzere devam ettiğini ve hatta bu projelerin ulusal iktisatların meselesiz işlemesine, gelişmesine ve toparlanmasına katkıda bulunduğunu söylemekten gurur duyuyorum. Akkuyu NGS de uygun bir ilerleme gösteriyor. Bu yıl Mart ayında 3. ünitenin inşaatının başlaması, şu anda tıpkı anda üç ünitede tam ölçekli inşaat çalışmalarının devam ettiği manasına geliyor. Ayrıyeten bu yıl, Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK)’ndan 4. ünitenin inşaatı için de ruhsat bekliyoruz.”
Dedusenko: “Akkuyu NGS devreye alındığında yılda yaklaşık 35 milyar kilovatsaat güç üreterek Türkiye’nin elektrik tüketiminin yüzde 10’unu karşılayacak. Şimdiden proje, istihdam büyümesini ve lokal üretim gelişimini ileriye taşıyan bir nüfus mıknatısı üzere çalışıyor. Direkt yahut dolaylı olarak projenin uygulanmasını sağlayan şirketler için mukavele imkanı sağlıyor” diye konuştu.
Ürün ve hizmet tedariklerinin yerelleştirilmesine özel değer veriyoruz diyen Dedusenko: “Akkuyu NGS’de inşaat etabındaki iş ve gereç yerelleştirme oranının yüzde 40 civarında olduğunu iddia ediyoruz. Bugün Akkuyu NGS’nin tedarikçi listesinde 400’den fazla Türk firması yer alıyor. Lokal eserlere yönelik potansiyel talep ve mahallî işletmeler için gelişme beklentileri ile birlikte bölgede nüfus artışının 30 bin şahsa ulaşması öngörülüyor” dedi.
NPPES kapsamında Rosatom tarafından düzenlenen özel oturumların odak noktasının Türk firmalarını bekleyen fırsatlar olduğunu belirten Dedusenko, iştirakçilerin Rosatom’da benimsenen satın alma sistemi, tedarikçiler için temel kurallar ve fırsatlar hakkında bilgilendirileceğini de kelamlarına ekledi.
SMR’ler düşük maliyetli, inançlı ve pak bir güç tahlili sunuyor
Rolls-Royce Küçük Modüler Reaktörler (SMR) CEO’su Tom Samson ise Türkiye’de SMR’lerin kullanılabilmesi için görüşmelere devam ettiklerini belirtti. Pak güce dair bir gelecek dizaynının yapıldığı günümüzde, Samson Rolls-Royce’un dünyadaki en yaygın kullanılan PWR nükleer teknolojisini kullanarak yaptığı inovasyonlarla inançlı ve yatırım yapılabilir küçük modüler reaktör geliştirdiklerini aktardı. Nükleer gücün düşük maliyetli tahliller sağlaması, inanç sunması, yatırım çekmesi ve ölçeklendirilebilir olmasının ehemmiyetini vurgulayan Samson, bu beklentilere uygun teknolojiler geliştirdiklerinden bahsetti. Ölçeklendirilebilir Rolls-Royce SMR’lerin yüksek güç depolama maliyetlerini önleyen pak bir tahlil olduğunu vurgulayan Samson kelamlarına şöyle devam etti: “Rolls-Royce SMR’lerin kıymetli özelliklerinden biri santralin yüzde 90’ından fazlası yüksek kalite standartlarına uygun olan fabrika ortamında modüler halinde üretilebiliyor. Kalan kısmı alanda kurulacak olan süreksiz bir yapı altında tamamlanacak.”
İngiltere’de talep almaya başlayan SMR’lerle ilgili Türkiye’nin de dahil olduğu başka ülkelerden de talep geleceğine inandığını belirten Samson, 2030’da diğer ülkeler de programımıza katılacak dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
