Astım nedir?
Astım hastalığı, etrafımızda bulunan alerjen ve çevresel faktörlerle akciğerlerin hava yollarında enflamasyon dediğimiz hasar sonucu çok bir hassasiyet olması ve bu hassasiyet sonucu da da tekrarlayan öksürük, nefes darlığı, hırlama üzere belirtilerin görüldüğü hastalığa denilmektedir. Astım hastalığının çocuklarda görülme sıklığı Dünya genelinde 10 civarındadır.
Astım sıklığının artmasının nedenleri
Alerjik hastalıkların görülme oranı günümüzde epeyce artmıştır. Bu artış salgın boyutuna ulaşmıştır. Astım hastalığı de alerjik bir hastalıktır ve her geçen gün sıklığı artmaktadır. Bu artışın nedenleri olarak genetik yatkınlık, kentleşme ve çağdaşlaşma için ömür biçimi değişiklikleri, hava kirliliği, dizel araç kullanımının artması, sigara dumanına maruziyet, batılılaşmış beslenme, obezite, sezaryen doğum oranlarında artış, antibiyotik erken kullanımı oranlarında artış üzere birçok faktör değerli rol oynamaktadır.
Temizlik gereçlerinin astım gelişme üzerine etkisi
Yapılan çalışmalarda astım gelişmesinde sıklıkla paklık materyalleri de suçlanmaktadır. Temizlik materyallerinde bulunan klor, su ile temas edince ziyanlı gazlara dönüşmekte ve uzun periyodik maruz kalınmasıyla akciğer, burun ve ciltte ziyanlara neden olabilmektedir. Akciğer hava yollarında hasara neden olarak astıma, kronik bronşit, alerjik nezleye ve dermatit dediğimiz cilt rahatsızlığına neden olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Bu nedenle paklık gereçlerin seçiminde kokusu olmayan yahut çok az olan, uçucu organik bileşiklerin düzeyi ve toplam organik karbon düzeyi yüksek olmayan, cilde ziyan vermeyen yeni jenerasyon paklık gereçlerinin seçilmesi çok kıymetlidir. Bu cins özelliklerin çamaşır sularında, yüzey temizleyicilerinde, deterjan ve bulaşık paklığında kullanılan eserlerinde sağlanması ilerde astım gelişimini engellemek için kıymetlidir.
Astım kıymetli bir sıhhat sorunudur
Dünya Sıhhat Örgütü astımın çok kıymetli bir halk sıhhati sorunu olduğunu kabul etmiştir. DSÖ’ne nazaran tüm dünyada 339 milyon kişinin astımı olduğu iddia edilmektedir ve 2016 yılında dünyada 417.918 astıma bağlı vefat görülmüştür. Türkiye’de de yılda iki bin civarında astım nedeniyle vefat olduğu iddia edilmektedir.
Astım atağı ve astım belirtileri nelerdir?
Astımın yaygın belirtileri ortasında; öksürük, nefes darlığı ve hırıltı bulunur. Bu belirtiler bireyden şahsa değişiklik gösterebilir. Belirtiler bazen şiddetlenir ve berbatlaşabilir; bu durum da astım krizine neden olur. Astımda görülen esas belirtiler;
-
Sık sık öksürük olması ve bilhassa geceleri uykudan kaldıran öksürük olması,
-
Nefes sıkışması,
-
Göğüs ağrısı,
-
Akciğerde hırıltı sesinin duyulması,
-
Her gribin akciğere inmesi ve grip sonrası hırıltı öksürük belirtilerinin olması,
-
Oyun oynadıktan sonra öksürük, akciğerde hırıltı olması,
-
Spor, idman sonrası nefes sıkışması, akciğerde hırıltı, öksürük olması,
-
Gribe bağlı öksürüğün 2 haftadan uzun sürmesi,
-
İki defa yahut daha fazla zatürre hastalığına yakalanma belirtileri, alerjik astımın belirtileri olabilir.
Astım Krizi
Astım hastalığı olan bir şahısta ansızın nefes sıkışması gelişmesi durumuna astım krizi denilmektedir. Korkunç bir tecrübe olabilmektedir. Göğüste sıkışma, ciğerlerde daralma hissi zorlayıcı bir sürece neden olmaktadır. Bir hastanın dediği üzere “havada boğuluyor gibi” hissedersiniz.
Astım krizinin nedeni solunan havanın akciğerlere girip çıkmasına müsaade veren bronşiyal tüplerin iltihaplanması ve tıkanmasıdır. Kriz sırasında, bronşiyal tüpleri çevreleyen kaslar daralır, hava yollarını daraltır ve nefes almayı çok zorlaştırır. Öbür yaygın semptomlar hırıltı ve göğüste bir daralma sesidir.
Krizin mühleti, neyin neden olduğuna ve teneffüs yollarının ne kadar müddetle iltihaplandığına bağlı olarak değişebilir. Hafif ataklar yalnızca birkaç dakika sürebilir; daha şiddetli olanlar saatlerce günlerce sürebilir.
Astım krizleri ölümcül olabilir fakat büyük ölçüde önlenebilir ve engellenebilir. Astımın tedavisi erken ve yanlışsız olursa ve sistemli denetim edilirse astım krizinin önlenmesi mümkün olmaktadır.
Astıma bağlı vefatlar neden oluyor ve önlenebilir mi?
Ölümlerin çoğunluğu önlenebilir ölümlerdir ve uzun devir medikal tedavinin yetersizliği ile astım hastalığı ve astım krizinin tedavisinde gecikmeden kaynaklanır. Dünyanın birçok yerinde astımlı hastalar astım ilaçlarına ve sıhhat merkezlerine ulaşmada zorlanırlar. Denetim edici ilaçların bulunamadığı ülkelerde mevt oranları yüksektir. Astım tedavisinde sağlanan gelişmeler ile astımdan mevt oranları birçok gelişmiş ülkede azalmıştır.
Astım tam olarak iyileştirilemese de, astım ataklarını yahut alevlenmelerini tedavi ile azaltmak ve önlemek mümkündür.
Astımla ilgili gerçek bilinen yanlışlar
Bu yılın Dünya Astım Günü’nün teması “astımla ilgili yanlış kanıları ortaya çıkarmak”tır. Bu tema, astımlı hastaların, bu hastalığın tedavisi ile ilgili gelişmelerden gönül rahatlığı ile faydalanmalarını engelleyen, astımla ilgili sık duyulan söylenti ve yanlış kanıları belirlemeye yönelik bir davettir.
Astımla ilgili yaygın yanlış kanılar şunlardır:
1. Astım, bir çocukluk çağı hastalığıdır; vakitle kaybolur.
2. Astım, bulaşıcı bir enfeksiyondur.
3. Astımlılar idman yapmamalıdır.
4. Astım, yalnızca yüksek doz kortizonla denetim edilebilir.
5. Astım ilaçları âlâ hissedilen devirlerde kesilebilir
Astımla ilgili doğrular
1. Astım her yaşta ortaya çıkabilir. Çocuklarda, ergenlerde, yetişkinlerde ve yaşlılarda astım ortaya çıkabilmektedir. Astımın kendi kendine vakitle kaybolacağı kanısı gerçek değildir.
2. Astım bulaşıcı bir enfeksiyon değildir. Lakin, viral teneffüs yolu enfeksiyonları (örn.soğuk algınlığı ve grip) astım ataklarına neden olabilir. Çocuklarda astım ekseriyetle alerji ile bağlantılıdır, lakin erişkin yaşta başlayan astım daha az allerjiktir.
3. Hastalık yeterli denetim altındaysa, astımlılar antrenman yapabilirler hatta ağır spor dahi yapabilirler. Astımı olan birçok atlet vardır. Spor, astımlılarda obeziteyi engelleyerek astımın berbata gitmesini engellemektedir. Bu nedenle astımlılar idman yapamaz kanısı hakikat değildir.
4. Astım ekseriyetle düşük doz inhaler steroidlerle denetim altına alınabilir. Astımın yalnızca yüksek doz kortizonla tedavi edildiği kanısı yanlışsız değildir. Astım düşük doz kortizonla denetim altında tutulabilmektedir.
5. Astım ilaçları düzgün hissedilen periyotlarda kendi kendimize kesmemiz yanlışsız değildir. Zira düzgünleştirici ilaçlar uzun müddet kullanılması gereken ve hekimin uygun gördüğü periyotta kesilmesi gerekir.
Sonuç olarak özetleyecek olursak:
-Astım hastalığı sıklığı her geçen gün artmaya devam etmektedir. Bu artışın nedeni çağdaşlaşmanın getirdiği çevresel faktörlerdir.
-Astım, çocukluktan yaşlılığa her yaşta ortaya çıkabilir ve herkesi etkileyebilir.
-Astım bulaşıcı bir enfeksiyon değildir.
-Hastalık düzgün denetim edilirse, astımlılar antrenman yapabilirler hatta ağır spor dahi yapabilirler.
–Astımın yalnızca yüksek doz kortizonla tedavi edildiği kanısı yanlıştır.
.-Astım ilaçları yeterli hissedilen devirlerde kendi kendimize kesmemiz gerçek değildir.
-Astıma bağlı vefatlar, uygun tedavilerle önlenebilir.
-Astımda gerçek tedavi ve sistemli denetim son derece kıymetlidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
